پروپوزال بررسی وضعیت بازرگانی چوب در ایران و امکان صادرات مصنوعات چوبی

وجود چوب و فرآورده‌های تركیبی آن از دیرباز از اهمیت اقتصادی زیادی دركشورهای توسعه یافته و درحال توسعه برخوردار بوده است .چوب محصولی است از طبیعتی که در زندگی بشر نقش داشته و به مرور زمان دارای اهمیت ویژه­ای شده است و صنایع چوب از جمله صنایعی است که ازگستردگی زیادی به ­صورت صنف و صنعت در سطح کشور برخوردار است و دارای امکانات بالفعل و بالقوه فراوانی می­باشد، گستردگی آن از منابع طبیعی و جنگل­داری شروع شده و از کارخانجات بزرگی نظیر تخته خرده چوب، تخته فیبر، تخته لایه و روکش امتداد داشته و در نهایت به صنایع چوب ختم می­شود. این طیف وسیع به همراه نیاز روز افزون به محصولات آن­ها نشانگر اهمیت بالای این صنعت است. در کشور ما صنایع چوب نقش مهمی درایجاد اشتغال و تحقق اهداف برنامه توسعه دارد(حسین پور،1385). صنایع چوب کشورمان، بویژه صنعت مصنوعات چوبی، در دهه گذشته توسعه مناسب و مطلوبی نداشته است. اگر چه در سال های اخیر تعداد زیادی واحدهای مصنوعات چوبی تاسیس و راه اندازی گردیده است ولی علیرغم زیاد بودن تعداد واحدها تولیدات هم از نظر قیمت و هم از نظر کیفیت توان رقابت با محصولات مشابه خارجی را ندارد و مقدار تولید نیز در حد اندك است. به طوری که از نظر تولید در سطح جهانی در بین 25 کشور توسعه یافته و در حال توسعه پایین‌ترین اولویت را داشته و از سوی دیگراز نظر بازار داخلی نیز هیچگاه میزان تولید، تکافوی بازار مصرف داخلی را ننموده است و همواره از این نظر مقدار متنابهی واردات داشته‌ایم. همچنین از نقطه نظر انتخاب مکان استقرار، واحدهای مذکور نیز،مي‌توان مشاهده نمود كه برنامه‌ریزی ها براساس معیارهای علمی و منطقی استوار نبوده است و در مورد واحدهای بزرگ، اغلب مشاهده مي‌شود كه محل استقرار آنها، تابع محل بازار مصرف محصولات، گردیده است. عليرغم وجود پتانسيل هاي زيادي كه در زمينه صادرات مصنوعات و محصولات چوبي وجود دارد در سال هاي گذشته به دليل صادرات محصولات نامرغوب و عدم رعايت استانداردهاي لازم دراين خصوص بسياري از بازارهاي مناسب از دسترس خارج شده و حتي درمواردي منجر به از بين رفتن اعتماد مصرف كنندگان محصولات ايراني در برخي از بازارهاي جهاني شده است.صنعت چوب و مصنوعات و محصولات چوبي کشورمان در حال حاضر بیش از ۵۰‌ هزار کارگاه کوچک و بزرگ تولیدی را به خود اختصاص داده است،اما مبلمان در ایران عمدتا توسط واحدهای صنفی تولید می‌شود و واحدهای صنعتی به مراتب کمتری در این عرصه حضور دارند. در حال حاضر طبق گزارش مرکز آمار ایران حدود ۲۲۶ واحد تولید صنعتی مبلمان با اشتغال حدود ۱۰‌هزار نفر در کشور وجود دارد . همچنین بر اساس گزارشات اتحادیه درودگران تعداد ۴۶۷۰۰ واحد رسمی‌در زمینه صنایع چوب مشغول فعالیت بوده که تعداد ۱۱۷‌هزار نفر در این کارگاه‌ها مشغول فعالیت می‌باشند. (نيكنام ، معصومي ، فرح آبادي ، اسفندياري ،1386).

توان بالقوه بالاي اين تعداد واحد توليدي در جذب نيروي كار، افزايش توليد و در نهايت توسعه صادرات مي تواند محرك بسيار خوبي جهت صنايع وابسته و مرتبط با آن نظير چوب‌بري، نئوپان سازي، چسب سازي، توليد تخته فيبر، روكش و تخته لايه، يراق‌آلات‌سازي،شيشه، پارچه‌بافي و رنگ‌سازي باشد. به عبارت ساده‌تر توسعه ی توليد و صادرات مصنوعات و محصولات چوبي مي تواند منجر به توسعه ی بخش عظيمي از صنايع كشورشود. لازم به يادآوري است كه بخش مصنوعات و محصولات چوبي آخرين مرحله ی كار در صنايع چوب است که بدست مصرف‌كننده نهايي مي رسد به همين خاطر داراي ارزش افزوده بالايي بوده و اهميت زيادي را‌ در بخش صادرات مي‌تواند داشته باشد( نادري،1371).بر اساس آخرین آمارها میزان واردات مبلمان و مصنوعات چوبی کشورهای حوزه خلیج فارس بیش از ۵۰۰‌میلیون دلار و کشورهای آسیای میانه و قفقاز بیش از ۵۰‌میلیون دلار در سال اعلام شده است‌ ( آمار بازرگاني خارجي،1390 ). این حجم بالای واردات به همراه تجارت کشورهای دیگر بیانگر بازار بسیار عظیم مصنوعات چوبی در جهان است و چنانچه کشوری بتواند تولیدات خود را با این بازار بزرگ پیوند بزند‌، تحولی بزرگ در بخش صنعت چوب خود بوجود‌آورده و منبع عظیمی ‌ازدرآمد را ازآن خود کرده است. با بررسي كشورهاي مقصد مصنوعات و محصولات چوبي صادراتي ايران مي توان دريافت كه از زمان گشوده شدن بازار آسياي ميانه و قفقاز به روي كالاهاي ايراني نرخ صادرات مصنوعات و محصولات چوبي سیرصعودی داشته اما عدم توجه به مسائل استانداردو كيفيت محصولات موجب شده كه پس ازاندك زماني بازار اين كشورها نيزعكس العمل منفي نسبت به محصولات ايراني ازخود نشان دهند واين عامل دركنارعواملي همچون رقابت منفي صادر كنندگان ايراني با يكديگر، عدم آينده نگري آنان ،صدور محصولات نامرغوب و حضور رقبائي قدرتمند چون تركيه،ايتاليا و لهستان باعث كاهش حجم صادرات ايران به اين كشورهاگرديده است .