بررسی وضعیت زنان در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

بررسی وضعیت زنان در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مبین نهادهای فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی جامعه ایران براساس اصول و ضوابط اسلامی است. خانواده واحد بنیادین جامعه و کانون اصلی رشد و تعالی انسان است و توافق عقیدتی و آرمانی در تشکیل خانواده که زمینه‌ساز اصلی حرکت تکاملی و رشد یابنده انسان است اصل اساسی بوده و فراهم کردن امکانات جهت نیل به این مقصود از وظایف حکومت اسلامی است. زن در چنین برداشتی از واحد خانواده، از حالت شیء بودن و یا ابزار بودن در خدمت اشاعه مصرف‌زدگی و استثمار، خارج شده و ضمن بازیافتن وظیفه خطیر و پر ارج مادری در پرورش انسان‌های مکتبی پیش آهنگ و هم‌رزم مردان در میدان‌های فعال حیات می‌باشد و در نتیجه پذیرای مسئولیتی خطیرتر و در دیدگاه اسلامی برخوردار از ارزش و کرامتی والاتر خواهد بود. لذا در اصل دهم قانون اساسی، همه قوانین و مقررات و برنامه‌ریزی ها باید در جهت آسان کردن تشکیل خانواده، پاسداری از قداست آن و استواری روابط زن و مرد و فرزندان بر پایه حقوق و اخلاق اسلامی باشد. چرا که اسلام دین جامع و کامل است هیچ یک از ابعاد و تکالیف و حقوق و نیازمندی‌های بشر و جامعه بشری را بی‌پاسخ رها ننموده است. اسلام نظام اجتماعی است که در آن به سعادت انسان‌ها چه زن و چه مرد به عنوان کمال مطلوب توجه می‌شود. در نظام اسلامی فرد اعم از زن و مرد و جامعه هر دو دارای اهمیت می‌باشند. این نوشتار در پی آن است که نشان دهد قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران بر پایه چه تصوری از زن فراهم آمده است.

آیا زن و مرد را دو موجود مستقل و برخوردار از هویت انسانی مشترک دیده اند که هر یک حقوق، وظایف و خاستگاه اجتماعی و خانوادگی برابر با دیگری دارد؟ یا اصالت را به یکی داده و با نابرابریهای انسان شناختی و حقوقی تدوین شده است؟به سخن دیگر تلاش می شود گزارشی از قانون در مسأله زن ارائه گردد و سپس به تحلیل آنها پرداخته شود.

کلمات کلیدی: زنان ، وضعیت زنان ، قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران ، وضعیت زنان در قانون اساسی

بیان مسئله

ایجاد و امنیت قضایی دو اصول دیگر قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران برای همگان مورد تاكید قرار گرفته اما در این اصل با ایجاد دادگاه صالح برای حفظ كیان و بقای خانواده امنیت ویژه ای برای حضور زنان در محاكم و دادرسی را فراهم نموده است.

لذا با توجه به جایگاه زن در قانون اساسی شورایعالی انقلاب فرهنگی، به پیشنهاد شورای فرهنگی اجتماعی زنان در سال 1383 منشور حقوق و مسئولیت های زنان در نظام جمهوری اسلامی ایران را تصویب كرد كه این منشور با الهام از شریعت معتدل و جامع اسلام و مبتنی بر قانون اساسی و اندیشه های والای بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران حضرت امام خمینی تدوین گردید و در سال 1385 تحت عنوان قانون حمایت از حقوق و مسئولیت های زنان در عرصه های داخلی و بین المللی در مجلس تصویب و به تأیید شورای نگهبان قانون اساسی رسید.

در قانون مذكور حقوق فردی زنان مورد توجه ویژه قرار گرفته حق برخورداری از زندگی شایسته و سلامت جسمانی و روانی و پیشگیری در مقابل هرگونه بیماری و حادثه و یا تعدی منظور شده است. آزادی اندیشه و مصونیت از تعرض و عدم امنیت در داشتن اعتقاد به عنوان حق محفوظ بوده . مصونیت جان ، مال و حیثیت زنان و زندگی خصوصی آنان از تعرض غیرقانونی و حق برخورداری از عدالت اجتماعی در اجرای قانون بدون لحاظ جنسیت تأكید گردیده .

و اما حقوق و مسئولیت های دختران جالب توجه است حق برخورداری دختران از سرپرستی شایسته توسط والدین و حق برخورداری از مسكن، پوشاك، تغذیه سالم و كافی، تسهیلات بهداشتی جهت تأمین سلامت جسمانی و روانی آنان مورد عنایت ویژه قرار گرفته و در ابعاد تعلیم و تربیت تمهیداتی اندیشده شده، همچنین نیازهای عاطفی و روانی و برخوداری از رفتار ملاطفت آمیز والدین و مصونیت آنان از خشونت های خانوادگی، عدم تبعیض بین دختر و پسر و حمایت و نظارت حكومت از دختران بی سرپرست و بدسرپرست از جمله حقوق مصرح در این قانون است.

زنان در هنگام ازدواج و تشكیل خانواده حقوق و مسئولیت هایی دارند كه حق تعیین شروط ضمن عقد و ضمانت اجرایی شروط مندرج در حین زندگی مشترك، حق ثبت رسمی ازدواج برخوداری زن از حقوق مالی در ایام زوجیت مانند مسكن مناسب، هزینه های جاری اعم از خوراك، پوشاك، هزینه درمان بیماری، هزینه های ایام بارداری و شیردهی فرزند و پشتوانه مالی تحت عنوان مهریه یا كابین زن از جمله حقوق ضروری و اولیه ازدواج می باشد.

جایگاه زنان در بخش های آموزش و پرورش و پژوهش مورد توجه قانونگذار بوده و تحصیل در آموزش عالی تا بالاترین سطوح علمی و كسب مهارت ها و آموزش های تخصصی ، حق پژوهش ،تألیف، ترجمه و انتشار كتب و حضورفعال در مجامع فرهنگی و علمی داخلی و بین المللی برای زنان پیش بینی و منظور شده . حق و مسئولیت در تدوین برنامه های درسی و متون آموزشی وحق بهره مندی از حمایت در آثار علمی، پژوهشی زنان و گسترش مراكز تحقیقاتی با مدیریت زنان از نكات ارزنده قانونی مذكور است. حضور چشمگیر و درصد بالای زنان در دانشگاه ها و مراكز علمی و آموزشی حاكی از توانمندی های زنان دارای استعدادهای درخشان و مسئولیت انها در تأمین نیازهای كشور است.

فهرست مطالب

چکیده

مقدمه

بیان مسئله

اهمیت و ضرورت تحقیق

اهداف تحقیق

سوالات تحقیق

جایگاه زن

جایگاه زنان در ادیان مختلف

زن در قانون اساسی

وضعیت زنان در امور مالی و اقتصادی

وضعیت اشتغال زنان در قانون اساسی

محدودیت‌های جنسیتی در اشتغال زنان

وضعیت و ویژگیهای قضایی زنان

وضعیت قانونی زنان در طلاق

وضعیت قانونی زنان در شهادت دادن

وضعیت قانونی زنان در دیه

وضعیت قانونی زنان در تسلیم مهر و نفقه

وضعیت قانونی زنان در ارث

وضعیت قانونی زنان در قضاوت

نگرش قانون اساسی جمهوری اسلامی به وضعیت زن

مقدمه قانون اساسی ایران

اصول قانون اساسی و وضعیت زنان

اصل سوم قانون اساسی

اصل دهم قانون اساسی

اصل بیستم قانون اساسی

اصل بیست و یکم قانون اساسی‌

اصل بیست و هشتم قانون اساسی

روش پژوهش

متغیرهای تحقیق

نتیجه‌گیری

منابع